Το μέλλον είναι ηλεκτρικό, αλλά το ίδιο χάλια
Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στο “Take Back the City”, το newsletter μας όπου εκτός από αρθρογραφία βρίσκετε διάφορα links για τις πόλεις του κόσμου και τη ζωή μας σε αυτές.
Το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (βγήκε σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 16 Σεπτεμβρίου) αποτελεί για την Ελληνική Κυβέρνηση ένα Στρατηγικό Σχέδιο για τα θέματα του Κλίματος και της Ενέργειας και παρουσιάζεται σε αυτό ένας αναλυτικός οδικός χάρτης για την επίτευξη συγκεκριμένων Ενεργειακών και Κλιματικών Στόχων προς τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας το 2050, με αρχικό ορόσημο το έτος 2030.
Η ανάπτυξη της στρατηγικής είναι χωρισμένη σε τρεις περιόδους:
Α' Περίοδος (2025-2030):
Ταχεία διείσδυση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην ηλεκτροπαραγωγή
Ανάπτυξη υποδομών για εξηλεκτρισμό της τελικής κατανάλωσης ενέργειας
Τερματισμός χρήσης λιγνίτη για ηλεκτροπαραγωγή έως το 2028
Έναρξη παραγωγής βιομεθανίου και προηγμένων βιοκαυσίμων
Εγκατάσταση πρώτων μονάδων παραγωγής πράσινου υδρογόνου
Β' Περίοδος (2030-2040):
Ταχύς εξηλεκτρισμός της τελικής κατανάλωσης ενέργειας
Θεαματική αύξηση ηλεκτροκίνησης στις οδικές μεταφορές
Αύξηση εξηλεκτρισμού θέρμανσης κτιρίων και βιομηχανίας
Επέκταση και ενίσχυση δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας
Στόχος μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 80% έναντι του 1990
Γ' Περίοδος (2040-2050):
Ταχεία ανάπτυξη παραγωγής πράσινου υδρογόνου και συνθετικών καυσίμων
Εστίαση στην απανθρακοποίηση δύσκολων τομέων (βαριές οδικές μεταφορές, ναυτιλία, αεροπλοΐα)
Χρήση ανανεώσιμων συνθετικών καυσίμων για ναυτιλία και αεροπλοΐα
Το σχέδιο προβλέπει σταδιακή μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και υποδομών. Επίσης, τονίζεται η ανάγκη για αναθεώρηση του μοντέλου της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και η σημασία της εγχώριας παραγωγής συνθετικών καυσίμων και υδρογόνου. Είναι ένα ενδιαφέρον κείμενο με διάφορα διαμαντάκια.
Αγαπημένο μου παράδειγμα είναι η αναφορά -ως μέτρο προς εξέταση και όχι ως πρόταση για να μην χάσει κάποια τη δουλειά της- της θέσπισης της υποχρεωτικής εξασφάλισης θέσης στάθμευσης για αγορά καινούριου αυτοκινήτου (σελ. 218). Αυτά γίνονται μόνο στην Ιαπωνία.
Στο κείμενο γίνεται επίσης η απαραίτητη εν έτει 2024 αναφορά πως «Στο αναθεωρημένο ΕΣΕΚ δίνεται έμφαση στη μείωση των εκπομπών CO2 ειδικά στις αστικές μεταφορές, μέσω, εκτός των άλλων, της αντικατάστασης παραδοσιακών μορφών και μεθόδων μετακίνησης με πιο σύγχρονες και φιλικές στο περιβάλλον. Σκοπός είναι η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών μετακίνησης όπως η μικρο-κινητικότητα (π.χ. χρήση ποδηλάτου) και η ενεργή κινητικότητα, καθώς και αύξηση της χρήσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ), στα οποία θα πρέπει να υιοθετηθούν λύσεις μειωμένου ανθρακικού αποτυπώματος (εξηλεκτρισμός στόλου λεωφορείων, ανάπτυξη δικτύου Μετρό κ.λπ.). Σκοπός είναι οι παραπάνω άξονες, εκτός από τη συμβολή τους στη μείωση των εκπομπών CO2 στα αστικά κέντρα, να συντελέσουν και στην μετατροπή των κορεσμένων κυκλοφοριακά ελληνικών πόλεων σε πόλεις Βιώσιμης Κινητικότητας, δηλαδή να απεξαρτηθούν από το αυτοκίνητο και να μετατραπούν σε ήπιας κυκλοφορίας, προσανατολισμένες στον άνθρωπο. Στο πλαίσιο αυτό υιοθετείται ο στόχος για μείωση του μεριδίου χρήσης ιδιωτικών μηχανοκίνητων μέσων έναντι ήπιων και συλλογικών μέσων μετακίνησης (περπάτημα – ποδήλατο - ΜΜΜ)».
Έχουμε επίσης και το «3.1.7 Μέτρα και πολιτικές για τις αστικές βιοκλιματικές αναπλάσεις και τις έξυπνες πόλεις». Ένα πολύ ωραίο κείμενο που αποτυπώνει το όραμα των πιο φιλόδοξων πόλεων του πλανήτη μας αλλά που παρά τον τίτλο του δεν περιγράφει κανένα μέτρο ή πολιτική και δεν περιέχει ούτε ένα νούμερο-στόχο. Υπάρχουν διάφορα τέτοια τυράκια που πρόσθεσαν μέλη της συγγραφικής ομάδας, όμως η ουσία του ΕΣΕΚ είναι άλλη. Απλά διαβάστε τον παρακάτω πίνακα.
Το αισιόδοξο σενάριο του κλιματικού μας σχεδίου είναι να αγοράζουμε όσα αυτοκίνητα αγοράζαμε τη χρυσή δεκαετία του 2000 και να πληρώνει το κράτος για να είναι ηλεκτρικά. Δεν αδυνατώ να καταλάβω πως αυτό που προσπαθεί να περιγράψει είναι πως όσα περισσότερα αυτοκίνητα πουληθούν τόσο πιο γρήγορα θα αντικατασταθεί ο γερασμένος και περιβαλλοντικά επιβαρυντικός σημερινός στόλος. Όμως σας φαντάζει λογικό το όραμα για τις μεταφορές μας, ενώ θεωρητικά καταλαβαίνουμε και περιγράφουμε τα προβλήματα που δημιουργεί η σημερινή εξάρτηση από το αυτοκίνητο, να είναι αυτό;
Από τη στιγμή που ο ενεργός πληθυσμός μειώνεται κάθε χρόνο, δεν θα έπρεπε να στοχεύουμε ταυτόχρονα τόσο στον εξηλεκτρισμό του στόλου όσο και στην μείωση του; Είναι πολύ πιο απλό, οικονομικό και δίκαιο από το να προσπαθούμε να πληρώσουμε αρκετά τον λαό με τη δεύτερη (ή πρώτη πλέον;) χαμηλότερη αγοραστική δύναμη στην Ευρώπη και τα αυτοκίνητα 17ετίας να αγοράσει ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Ο σημερινός Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κος Σκυλακάκης, ήταν εξάλλου που όταν συζητούσαμε για τις επιδοτήσεις της βενζίνης είχε δηλώσει πολύ σωστά πως όσο μεγαλύτερο εισόδημα έχει ένα νοικοκυριό τόσο πιο πιθανό να χρησιμοποιεί αυτοκίνητο (ή αυτοκίνητα).
Πως ακριβώς υιοθετείται λοιπόν ο στόχος για μείωση του μεριδίου χρήσης ιδιωτικών μηχανοκίνητων μέσων έναντι ήπιων και συλλογικών μέσων μετακίνησης; Με μία μόνο θεωρητική αναφορά σε 516 σελίδες και με προτεινόμενα να κάνουμε ΣΒΑΚ (και ηλεκτρονική πλατφόρμα για τα ΣΒΑΚ!) και σχέδια για την προώθηση του ποδηλάτου και του περπατήματος; Που είναι τα χρήματα για τις υποδομές που θα προτείνουν αυτά τα σχέδια; Και τι ακριβώς κάνουμε τα ΣΒΑΚ που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί;
Να δείτε που στο τέλος το μέτρο “Προώθηση διατάξεων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας για την προώθηση εναλλακτικών μορφών μετακίνησης (πεζή, ποδήλατο, μικροκινητικότητα) με στόχο την ασφαλή κυκλοφορία και συνύπαρξη όλων των χρηστών του οδικού δικτύου η οποία θα συνεισφέρει στην αύξηση του ποσοστού μετακίνησης με εναλλακτικά μέσα ή πεζή” (σελ. 219) θα μεταφραστεί στο να φοράνε οι ποδηλάτες κράνος.
Είναι κρίμα που δεν συναντάμε την ίδια τόλμη, αποφασιστικότητα και φιλοδοξία στο όραμα για τις μεταφορές μας, όπως βλέπουμε σε άλλους τομείς του ΕΣΕΚ. Για παράδειγμα, το σχέδιο είναι πολύ πιο επιθετικό όσον αφορά τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στον κτιριακό τομέα και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Μέχρι το 2030, στοχεύει σε μείωση 16% της μέσης χρήσης πρωτογενούς ενέργειας στα οικιακά κτίρια, με ετήσιο ρυθμό ανακαίνισης 68.000 κατοικιών την περίοδο 2025-2030. Παράλληλα, επιδιώκει μείωση της ενεργειακής φτώχειας κατά 75% έως το 2030 σε σχέση με το 2016. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, εφαρμόζονται διάφορα προγράμματα όπως το "Εξοικονομώ", "ΗΛΕΚΤΡΑ", και "Εξοικονομώ - Επιχειρώ", ενώ προωθούνται αποδοτικά συστήματα θέρμανσης/ψύξης και ΑΠΕ.
Όταν για την ενέργεια και τα κτίρια οραματιζόμαστε ένα μέλλον με αντλίες θερμότητας, πράσινο υδρογόνο και προηγμένη βιομάζα, στις αστικές μεταφορές η φαντασία μας φαίνεται να περιορίζεται σε μια απλή, ένα προς ένα αντικατάσταση του υπάρχοντος στόλου με ηλεκτρικά. Και αν η φαντασία μας είναι περιορισμένη μάλλον θα δυσκολευτούμε αρκετά να βρούμε που θα βάλουμε τους χιλιάδες φορτιστές που θα χρειαστούν στα κέντρα των πόλεων μας αν προχωρήσουμε με αυτό το πλάνο. Αφού το ποδήλατο και τα λεωφορεία δεν μας αρέσουν, ας διαβάζαμε τουλάχιστον για ιπτάμενα και αυτόνομα αυτοκίνητα. Η διαβούλευση είναι ανοιχτή.
