Οι ελληνικές πόλεις χρησιμοποιούν το Polis για το ακανθώδες ζήτημα της AirBnB

Η δράση μας έγινε μόλις το δέκατο case study που αναδεικνύουν στη σελίδα τους οι δημιουργοί του λογισμικού, The Computational Democracy Project.

Τον Νοέμβριο του 2023, η Astylab χρησιμοποίησε το Polis για το θέμα της παρουσίας της Airbnb στα μεγάλα αστικά μας κέντρα. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης 944 συμμετέχοντες υπέβαλαν 176 σχόλια, τα οποία ψήφισαν 36.365 φορές.

Στο πλαίσιο της συζήτησης, αναδύθηκαν δύο ομάδες με διακριτές ψηφοφορικές συμπεριφορές. Η πρώτη ομάδα εξέφρασε αντιθέσεις προς την εφαρμογή κεντρικών ρυθμίσεων στην λειτουργία των Airbnb, ενώ η δεύτερη ομάδα εστίασε στην ανάγκη διαθεσιμότητας διαμερισμάτων για μακροχρόνια μίσθωση και υποστηρίζει τη ρύθμιση της Airbnb ως μέσο αύξησης της προσφοράς αυτών των καταλυμάτων.

Υποθετικά, εάν οι δύο ομάδες επιχειρούσαν να διαπραγματευτούν την εν λόγω συζήτηση σε διαφορετικές συνθήκες, όπως σε δημόσιο χώρο ή μέσω διαδικτυακών πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, είναι πιθανό να αναγνώριζαν άμεσα το ιδεολογικό χάσμα μεταξύ τους. Αυτή η αναγνώριση, με βάση την πεποίθηση ότι το χάσμα είναι υπερβολικά μεγάλο για να γεφυρωθεί, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αμοιβαία απομόνωση των ομάδων, με καθεμία να καταλήγει στην ακραία υιοθέτηση των δικών της ιδεολογικών στάσεων και να διαμορφώνει αρνητικές αντιλήψεις για την άλλη.

Ωστόσο, το αποτέλεσμα μέσω της πλατφόρμας Polis δεν ακολούθησε αυτό το μοτίβο. Όταν το σχόλια εστιάζουν σε πρακτικές προτάσεις, παρατηρείται συχνά σύγκλιση των απόψεων των δύο ομάδων, καθώς και μια τάση προς την υιοθέτηση παρόμοιων ψηφοφορικών συμπεριφορών. Αυτή η διαπίστωση υποδηλώνει την ενδεχόμενη ικανότητα των διαδικτυακών πλατφορμών διαλόγου, όπως το Polis, να προάγουν έναν πιο κατασταλαγμένο και συμφιλιωτικό διάλογο ανάμεσα σε φαινομενικά αντίθετες ομάδες, οδηγώντας σε πιο πραγματιστικές και εφαρμόσιμες λύσεις.

Παρά τις διαφορές τους, οι δύο ομάδες κατέληξαν σε κάποιες κοινές αντιλήψεις που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη διαμόρφωση πολιτικών. Υπήρξε γενική συναίνεση (74% συνολικά) ότι πρέπει να δοθούν φοροελαφρύνσεις ή άλλα κίνητρα στους ιδιοκτήτες που διαθέτουν τα σπίτια τους για μακροχρόνιες ενοικιάσεις σε περιοχές που βρίσκονται υπό πίεση. Αυτή η κοινή συμφωνία αντικατοπτρίζει την ανάγκη για μέτρα που θα στηρίξουν τους μόνιμους κατοίκους και θα διασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα προσιτής στέγης.

Επιπλέον, η πλειοψηφία συμφώνησε (88% συνολικά) ότι πρέπει να υπάρξει έλεγχος στη χρήση των κενών ακινήτων και να δοθούν κίνητρα για την αξιοποίησή τους μέσω μακροχρόνιων μισθώσεων. Η κοινή αυτή άποψη υπογραμμίζει την ανάγκη για αποτελεσματική διαχείριση των ακινήτων που δεν χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της έλλειψης στέγης και τη βελτίωση της αποδοτικότητας της αγοράς κατοικίας. 

Ενδιαφέρον είναι πως μια σημαντική πλειοψηφία και στις δύο ομάδες διαφωνεί στην επιβολή προστίμων για κενά κτίρια (63% συνολικά). Παράδειγμα τέτοιων μέτρων εφαρμόζεται ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως στο Άμστερνταμ, όπου οι ιδιοκτήτες που διατηρούν τα κτίριά τους κενά για πάνω από έξι μήνες χωρίς άδεια κινδυνεύουν με πρόστιμα έως 9.000 ευρώ. Ο δήμος συμφωνεί με τους ιδιοκτήτες σε ένα σχέδιο χρήσης του κτιρίου, που περιλαμβάνει τις απαραίτητες εργασίες για να καταστεί κατοικήσιμο, την ενοικίαση σε αγοραίες τιμές και την προσωρινή ενοικίαση αν το ακίνητο προορίζεται για πώληση ή ανακαίνιση. Αυτή η πολιτική στοχεύει στη μείωση της έλλειψης κατοικιών και στην προώθηση της διαθεσιμότητας προσιτής στέγης, με σκοπό και τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δύο ομάδες συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό στην ανάγκη για κοινωνική κατοικία και τη μείωση των αρνητικών εξωτερικοτήτων, όπως η ανεξέλεγκτη αύξηση των ενοικίων και η αδικία στην κατανομή των κοινών πόρων (π.χ., όταν οι κάτοικοι δεν επωφελούνται από τις υποδομές και υπηρεσίες της κοινότητας). Αυτό αναδεικνύει μια κοινή κατεύθυνση για την ανάπτυξη πολιτικών που θα διασφαλίζουν την προσβασιμότητα σε προσιτή στέγαση για όλους τους πολίτες, όπως και την προστασία των κοινοχρήστων χώρων, όπως οι πολυκατοικίες.

Συγκεκριμένα, το 86% των συμμετεχόντων συμφώνησε ότι οι ιδιοκτήτες πρέπει να συμμετέχουν στα έξοδα της πολυκατοικίας και να μη συμπεριφέρονται ως "free-riders". Η κοινή αυτή θέση δείχνει την αναγνώριση της ευθύνης που έχουν οι ιδιοκτήτες προς τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιούνται. Παρόμοια, το 91% συμφώνησε ότι π.χ. σε νησιά όπου υπάρχει έλλειψη κατοικιών, οι καθηγητές, γιατροί και άλλοι κρίσιμοι για τη λειτουργία της τοπικής κοινωνίας εργαζόμενοι θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα στην στέγαση.

Η ανάλυση αυτή δείχνει ότι, παρά τις διαφορές, υπάρχει περιθώριο για συναίνεση και συνεργασία, ιδίως όσον αφορά την ανάγκη για κατάλληλες ρυθμίσεις που θα προστατεύουν τις τοπικές κοινότητες και θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα των πόλεων μας. Αυτό αποδεικνύει πως η χρήση εργαλείων όπως το Polis, με μια διαδικασία που εστιάζει σε απτές λύσεις και διευκολύνει τον υγιή διάλογο χωρίς πόλωση, μπορεί να προάγει τη συνεργασία και να οδηγήσει σε πιο εφαρμόσιμες και βιώσιμες λύσεις στα αστικά θέματα και όχι μόνο.